Het kunnen hanteren van emoties als noodzakelijke voorwaarde voor geloofwaardig management.
Hoe vaak gebeurt het je niet dat je emoties  je de baas zijn of dat je er juist niets mee kunt?

• Je loopt uit een vergadering en baalt dat je jezelf zo hebt laten gaan: veel te kwaad geweest over een in wezen onbelangrijke kwestie. Je hebt je in de kaart laten kijken
• Je voert een beoordelingsgesprek met een van je medewerkers en je zeurt maar door over een punt dat weliswaar niet onbelangrijk is maar dat nu ook weer niet zoveel kritiek verdient. Later heb je de pest in.
• Er is een conflict in je team. Eén van je medewerkers is woedend op een ander die op zich op zijn beurt weer hevig verongelijkt voelt. Je hebt wel door dat het al lang niet meer over de zaak gaat wat zich  daar afspeelt, maar hoe ga je er mee om??

In het algemeen gesproken zijn we beginners op het gebied van emoties. We weten er vaak geen raad mee. We doen ons best om ze een beetje onder controle te houden ( al hebben we dat vaak niet eens in de gaten), maar als er dan toch iets naar buiten komt is het vaak veel heftiger dan we  bedoelden. Niet zo raar eigenlijk.

Angst, woede, verdriet, jaloezie, pijn, machteloosheid etc.
Of het nou gaat over kwaadheid of over andere emoties, het staat vast dat er veel in ons huist waar we liever niet bij stil staan: angst, woede, verdriet, jaloezie, pijn, machteloosheid, etc. In de loop der eeuwen heeft de mens geleerd om al dat soort  gevoelens min of meer te beheersen. Dat is lang niet altijd zo geweest. Zo was het in de middeleeuwen , bepaald niet ongebruikelijk , ook niet onder voorname en respectabele lieden, dat je een ander verrot schold of een kopje kleiner maakte als dat zo uitkwam . Sinds die tijd is de aard van onze gevoelens niet veranderd, wel hoe we er mee omgaan. Nu zijn we zo beschaafd dat we , als het enigszins kan , onze "negatieve" gevoelens onderdrukken. Dat is op zich niet zo'n slechte ontwikkeling: het maakt het samenleven en werken een stuk veiliger! Alleen, we zijn inmiddels zo effectief geworden in het beheersen en controleren dat we ook zelf niet meer zo goed weten wat we nou precies onderdrukken. Jammer, daardoor missen we veel , bovendien is het lastig. Al die onderdrukte gevoelens bepalen in veel grotere mate ons gedrag dan we zelf vaak denken.

Elke manager weet dat het niet verstandig is om controversiële geluiden binnen de organisatie te negeren. Daar komt ellende van. Op de meest ongewenste momenten steken ze de kop op en belemmeren ze een goede gang van zaken.
Datzelfde geldt bij zelfmanagement. Gevoelens die niet serieus genomen worden, zijn niet weg. Als het maar enigszins mogelijk is zullen ze zich laten zien. Natuurlijk vooral als je toch al in een moeilijke situatie zit en onder spanning staat. Juist als je het niet kunt hebben.

De kracht van je emoties gebruiken
Uitgangspunt van effectief zelfmanagement  is dan ook dat je niet langer probeert van gevoelens af te komen, maar dat je ze beter leert kennen. Alleen dan kun je er mee om leren gaan. Vanuit dat perspectief is het uiterst zinvol, en bovendien vaak prettig, om in een situatie die zich daar voor leent, al dan niet onder begeleiding van een trainer, eens heel bewust , je emoties, of je weerstand ertegen, toe te staan. Essentieel is dat je zelf kunt doseren hoever je gaat, het is niet de bedoeling dat je overspoeld wordt door je eigen gevoel, maar dat je er ervaring mee op doet.
Zo kan het bijvoorbeeld heerlijk zijn om je woede, eens helemaal toe te staan en te voelen wat daar allemaal zit. Als je dat grondig en bewust doet, dan lucht het niet alleen op, je kunt ook voelen wat er onder die woede zit. Je krijgt inzicht in je eigen patronen en uiteindelijk leer je om de kracht van je emoties te gebruiken in plaats van te bevechten: je kunt jezelf duidelijk neerzetten, vertrouwend op eigen kracht in plaats van op een ongeschikt moment uit te vallen of dicht te klappen.

Jezelf serieus nemen
Bij  zelfmanagement gaat het er dus om te erkennen en te durven voelen wat je in je hebt. Hoe "slecht" het ook is. Natuurlijk zijn we ook gemeen en ontzettend jaloers, en soms vreselijk bang en verdrietig. Dat zit nou één keer in ons en daar hoeven echt geen jeugdtrauma's aan ten grondslag te liggen. We hoeven ons er ook  niet  voor te schamen. Als we ons zelf  serieus nemen en accepteren dat al die "negatieve" gevoelens  misschien helemaal zo slecht niet zijn maar dat ze een bron van nieuwe informatie en energie vormen, creëren we ruimte. Als we dan ook nog met die gevoelens om leren gaan zijn we tot veel meer in staat dan we ooit dachten.
Zelfmanagement geeft de stevigheid die er voor zorgt dat anderen je serieus nemen en vertrouwen. Omdat je jezelf serieus neemt en omdat het daardoor ontstane zelfvertrouwen gegrond is.


Berenda Dekkers,
Bergen

Verschenen in: Baakbericht 149, aug/sept.1997